Seyahatname Yeniden Neşrediliyor!

13 Kasım 2023

Evliya Çelebi Çalışmaları Merkezi ve Ketebe iş birliğinde Evliya Çelebi'nin onlarca yıllık serüvenini büyük bir tarih anlatısına dönüştüren Seyahatname eseri bilimsel yeniden neşredilecek!

Seyahatname hakkında 1896'dan bugüne çeşitli yayınlar, sadeleştirme ve özetler yapılmıştır. Fakat bu eserin herkesin kabul edebileceği nitelikte ilmi bir neşri maalesef yapılmadı. Projeyle bu eseri dönemin dilini yansıtacak şekilde her türlü isim, kelime, ek ve transkripsiyon işaretlerini de kullanarak, herkesin kabulleneceği bir bilimsel neşriyle ortaya konulacaktır. Evliya Çelebi üzerine Türkiye'de ve dünyada çalışma yapan pek çok isim projeye katkı sağlayacaktır.

Yaklaşık 4 yıl sürmesi planlanan çalışmanın sonucunda 10 ciltlik yeniden neşir, günümüz Türkçesi ve dijital neşir meydana gelecektir.

Bilimsel neşirden kasıt, Türkçe için en önemli kaynaklardan biri olan Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nin bilimsel kriterlere uygun filolojik bir metin olarak mukayeseli bir şekilde tam transkripsiyonunu ve edisyon kritiğini yapmaktır.

Seyahatname’nin daha önceki yayınlarında bilimsel ölçülere göre bir metin neşri hedeflenmemiş, neşirlerde okuma farklılıkları ve eksiklikler ile birlikte basit çeviri yazı sistemi kullanılmıştır. Okuma yanlışlıkları, bazı kelimelerin atlanmış olması, kelimelerin telaffuzlarının eserde geçtiği şekilde değil de günümüz söyleyişleri esas alınarak okunması vb. sebeplerle metnin yeniden neşredilmesine gerek bulunmaktadır. Bu husus Seyahatname üzerine uzun yıllardır çalışan uzmanların çoğu tarafından dile getirilmektedir. Ayrıca Merkez tarafından 2 yıldır organize edilen Evliya Çelebi Konuşmaları Serisi’nde bu husus birçok defa dile getirilmiştir.

Seyahatname üzerine yapılmış olan çok sayıda inceleme ve araştırmaların sonuçları da değerlendirilerek yeni yayında göz önünde tutulacaktır. Seyahatname standart Türkçe ve ağız örnekleri ile birlikte, Evliya Çelebi’nin gezip gördüğü yörelerde kullanılan çok sayıda farklı dil için de kaynak metin durumundadır. Evliya Çelebi bu özel dil örneklerini de söyleyiş özelliğini yansıtacak şekilde işaretlemiştir. Eserin dil, tarih, mimari, edebiyat vs. her türlü bilimsel çalışmalarda kaynaklık edebilmesi için bu özel kullanımların ve işaretlemelerin yeni harflere aktarılmasında mutlaka gösterilmesi gereklidir. Eser pek çok yönüyle olduğu gibi Türkçenin fonetik gelişmesini göstermesi, etimolojik kaynak olarak, sözlük malzemesi kaynağı olarak ve ağızlar bakımından eşsiz bir kaynak durumundadır.

Daha geniş kitlelerin kullanımına sunulacak günümüz Türkçesinin ancak tam bir bilimsel yayından sonra hazırlanması daha uygun olacaktır. Bu nedenle proje de önce bilimsel neşir ardından günümüz Türkçesi yayınlanacaktır.

Projenin bir diğer önemli çıktısı da Seyahatnâme’de yer alan kelime ve kavramlar üzerinden hazırlanacak farklı Sözlük’ler olacaktır.

Proje Danışma ve Neşir Kurulu

Prof. Dr. Robert Dankoff

Prof. Dr. Nuran Tezcan

Prof. Dr. Musa Duman

Prof. Dr. Hayati Develi

Prof. Dr. Zekeriya Kurşun

Sabri Koz

Doç. Dr. İlhami Danış

Doç. Dr. Yunus Uğur

Prof. Dr. Slobodan İllić

Prof. Dr. Gerald MacLean