Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Bilim İletişimi Ofisi tarafından düzenlenen Bilim Kafe etkinlik serisine, Merkez Müdürümüz Prof. Dr. Musa Duman konuk oldu.
Evliya Çelebi’nin Kültürel Mirası başlıklı söyleşide Prof. Dr. Musa Duman, Evliya Çelebi’nin Türk kültür tarihinde üstlendiği dönüştürücü role ve dünya tarih yazıcılığındaki özgün yerine dair kapsamlı değerlendirmelerde bulundu.
Programda, Seyahatname’nin 10 ciltlik yapısı, Evliya Çelebi’nin gözlem tekniği, seyahatlerinin coğrafî genişliği ve tarih yazımına yaptığı katkılar üzerinde duruldu. Prof. Dr. Duman, özellikle eserle ilişkili Nil Haritası ve Fırat–Dicle Haritası gibi görsel malzemelerin, onu klasik anlatıların ötesinde coğrafî ve kültürel bir başvuru kaynağına dönüştürdüğünü vurguladı.
“Onun Satırları, Coğrafyayı Kültüre Dönüştüren İnsanlığın Ortak Hafızasıydı.”
Evliya Çelebi’nin, İstanbul’dan başlayarak Anadolu, Kafkasya, Rumeli, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’ya uzanan geniş bir coğrafyada gözlem ve kayıt faaliyetinde bulunduğunu belirten Prof. Dr. Duman, bu seyahatlerin yalnızca tarihî olayları değil; toplum yapısını, zanaat erbabını, inanç alanlarını, mimariyi ve gündelik hayat pratiklerini ayrıntılı biçimde aktardığını ifade etti.
“Seyahatname, bir medeniyetin hafızasını tek başına yaşatan eserdir.”
Prof. Dr. Duman, Seyahatname’nin yalnızca bir gezi metni olmanın ötesine geçtiğini, Türk-İslam kültürünün sosyal, ekonomik, mimari ve zihniyet dünyasını detaylı biçimde aktaran eşsiz bir kaynak olduğunu vurguladı. Bu yönüyle eserin, başka hiçbir kaynak kalmasa dahi, tek başına bir medeniyeti anlamaya imkân tanıyacak kapsam ve derinliğe sahip olduğunu ifade etti.
“Çelebi’nin mirası şehirleri değil; onları var eden hikâyeleri kayda geçirmektir.”
Seyahatname’nin ilk cildinde Çelebi’nin meşhur rüyasının yer alması ve bunu takip eden bölümlerde İstanbul’un tarihî topografyasının geniş biçimde ele alınması, eserin kaynağa dayalı işlevinin altını çizen örnekler arasında sunuldu. Söyleşide, Evliya Çelebi’nin metinlerinde yer alan şehir tasvirleri, mimari gözlemler ve esnaf kolları üzerine detaylar da paylaşıldı.
Program boyunca Seyahatname’den seçili pasajların okunması, Evliya Çelebi’nin anlatı zenginliği ile mizah, gözlem ve edebî tasvirleri harmanlayan üslubunu görünür kıldı.
Katılımcıların sorularıyla devam eden program, Evliya Çelebi’nin mirasının hem akademik dünyada hem de kültürel bellekte nasıl yaşatılabileceğine dair görüş alışverişi ile sona erdi.
Haber: Beyza Kübra Kılıç
