Evliya Çelebi Çalışmaları Merkezi tarafından başlatılan ve bu yıl Saraybosna Üniversitesi Şarkiyat Enstitüsü ortaklığında ikincisi düzenlenen Uluslararası Evliya Çelebi Sempozyumu, 13-14 Kasım 2025 tarihlerinde Saraybosna’da tamamlandı. Ana teması “15-19. Yüzyıllarda Bosna-Hersek’te Kültürel ve Tarihi Süreçler” olan sempozyum kapsamında Şarkiyat Enstitüsü’nün 75. kuruluş yıl dönümü de anıldı.
Sekiz farklı ülkeden akademisyen, araştırmacı ve uzmanları bir araya getiren etkinlikte, iki gün boyunca süren sekiz oturum ve bir kapanış toplantısı gerçekleştirildi. Sempozyumun ilk günü Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi’nde protokol konuşmaları ile başladı. Sempozyum açılışında; Saraybosna Yükseköğretim ve Gençlik Bakanı Prof. Dr. Dušanka Bošković, Saraybosna Üniversitesi Şarkiyat Enstitüsü Müdürü Dr. Aladin Husić, Saraybosna Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Dženana Husremović’in ardından, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nevzat Şimşek, IRCICA Genel Direktörü Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç ve Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker protokol konuşmalarını gerçekleştirdi.
Protokol konuşmalarının ardından sempozyum, Emeritus Prof. Dr. Fikret Adanır’ın “Historiographical Approaches to Ottoman Rule in the Balkans and the Bosnian Context (15th-19th Centuries)” başlıklı konferansı ile açıldı. Prof. Dr. Fikret Adanır, Osmanlı döneminde Balkanlar ve Bosna-Hersek bağlamında tarih yazımı konusundaki görüşlerini paylaştı.
İlk gün düzenlenen dört oturumda, Osmanlı dönemi Bosna-Hersek’in kurumsal ve toplumsal yapısından, Evliya Çelebi’nin gözlemlerine ve dönemin edebi metinlerine kadar çeşitli konuları ele alan tebliğler sunuldu. Sempozyumun ilk gününde Rektör Yardımcımız Prof. Dr. Turan Gökçe “Evliya Çelebi’nin Dünyasında ‘Ilıca’: Balkanlarda ve Bosna’da ‘Bana’” Merkez Müdürümüz Prof. Dr. Musa Duman, “Evliya Çelebi’nin Okuyucuyu Yazı ile İmtihanı”, Merkez Müdür Yardımcımız Doç. Dr. İlhami Danış ise “Evliya Çelebi Seyahatnamesi Bosna Hersek'in Sosyal ve Kültürel Yapısını Haritalamak” başlıklı sunumu ile sempozyuma katkıda bulundular.
Saraybosna Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde düzenlenen sempozyumun ikinci gününde ise Bosna Hersek’te kültürel ve maddi miras, Osmanlı Bosnası’nda kurumlar, toplum, ekonomi ve tarihyazımı temalı dört oturum gerçekleştirildi. Oturumlar eş zamanlı olarak farklı salonlarda düzenlendi. Sempozyum boyunca tarih, edebiyat, dil, sanat, mimari, dini hayat, ekonomi ve toplumsal yapılar gibi geniş bir yelpazeye yayılan sunumlar, bölgenin kültürel mirasının oluşum süreçlerine dair yeni değerlendirmelere imkân sağladı.
Başarıyla tamamlanan oturumların neticesinde sempozyum kapanış yemeğinin ve kısa bir şehir gezintisinin ardından kapanış toplantısı için Şarkiyat Enstitüsü’nde katılımcılar ile bir araya gelindi. Burada düzenlenen yuvarlak masa toplantısında Dr. Aladin Husić ve Dr. Amina Šiljak-Jesenković katılımcıları selamlayarak sempozyuma dair değerlendirmelerin yapılması üzere toplantıyı açtı.
İlk olarak Merkez Müdürümüz Prof. Dr. Musa Duman, II. Uluslararası Evliya Çelebi Sempozyumu katılımcılarına katkılarından ötürü teşekkür ederek, Evliya Çelebi ile Seyahatnamesi’nin ve Evliya Çelebi Çalışmaları Merkezi’nin teşekkülünün önemine dikkat çekti. Üniversitemiz Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Turan Gökçe, üniversitemizde on yedi araştırma merkezi bulunduğunu, Evliya Çelebi Çalışmaları Merkezi’nin de bu merkezler arasında müstesna bir yeri olduğunu belirterek sempozyuma ev sahipliği yapan Saraybosna Üniversitesi Şarkiyat Enstitüsü’ne de teşekkürlerini ifade etti. Ardından Merkez Müdür Yardımcımız Doç. Dr. İlhami Danış, Evliya Çelebi Çalışmaları Merkezi’nin projeleri, aktif çalışmaları ve gelecek hedefleri hakkında bilgi verdi. Merkez bünyesinde yürütülen; Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nin Yeniden Neşri, Avrupa Konseyi Kültür Rotaları ve TÜBİTAK Projelerinin muhtevasına ve önemine değindi.
“İlim tarih boyunca himaye edile gelmiştir.”
Sempozyumun, yeni iş birliklerine zemin hazırlayan kıymetli bir platform oluşturduğunu ifade eden Doç. Dr. Danış, katılımcı akademisyenleri ve kurumları merkez etkinliklerine ve projelerine ortak olmaya davet etti.
Prof. Dr. Feridun Emecen, Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nin çok geniş bir coğrafyaya dair zengin malzeme içeren, dünyada başka örneği bulunmayan bir eser olduğunu; Evliya Çelebi Çalışmaları Merkezi’nin seyahatnameye dair yapılacak çalışmalar için sürdürülebilir bir altyapı sunduğunu ifade etti.
Emeritus Prof. Dr. Fikret Adanır, Prof. Dr. Hatice Oruç, Prof. Dr. Mehmet Yaşar Ertaş ve Prof. Dr. İlhan Şahin’in yanısıra Prof. Dr. Vera Costantini, Dr. Dragana Amedoski, Prof. Dr. Amir Duranović, Doç. Dr. Fatma Sel Turhan ve FSMVÜ Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Hasip Saygılı hem sempozyum hem de merkez faaliyetleri hakkında görüş ve önerilerini aktardı. Bir sonraki sempozyumun planlanmasına dair çeşitli fikirler ve ev sahipliği davetleri dile getirildi.
Osmanlı döneminde Bosna-Hersek’in çok katmanlı tarihî ve kültürel yapısını disiplinlerarası bir bakış açısıyla ele alan sempozyum, iki gün süren yoğun programın başarıyla tamamlanmasıyla sona erdi. Katkı sunan tüm kurumlara ve katılımcılara teşekkür ederiz.
