Evliya Çelebi Çalışmaları Merkezi, Erasmus+ KA171 Projesi kapsamında Kadın ve Aile Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi ortaklığında önemli bir akademik etkinliğe daha ev sahipliği yaptı.
Erasmus+ KA171 Projesi kapsamında Evliya Çelebi Çalışmaları Merkezi ile Kadın ve Aile Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (KAM) iş birliğiyle düzenlenen etkinlikte Saraybosna Üniversitesi'nden Prof. Dr. Fahd Kasumović'i ağırladık. Moderatörlüğünü Doç. Dr. İlhami Danış'ın yaptığı, “Osmanlı Bosnası’nda Kadına Yönelik Şiddet: Erken Modern Bir Sınır Bölgesi Eyaletinin Sosyal Manzarasını Yeniden Haritalamak” başlıklı seminerde, Osmanlı dönemi mahkeme kayıtları ışığında Bosna-Hersek’te kadınlara yönelik şiddet olgusu ele alındı.
Seminerde, 2023–2024 yıllarında yürütülen çok disiplinli proje kapsamında elde edilen bulgular paylaşıldı. Proje sonucunda ortaya çıkan Nasılje Nad Ženama: Dıskursı, Perspektıve, Lekcıje Iz Bh. Povıjestı “Kadınlara Yönelik Şiddet: Söylemler, Perspektifler, Bosna-Hersek Tarihinden Dersler” adlı eser incelendi. Prof. Dr. Fahd Kasumović, Osmanlı döneminde Bosna'da kadına yönelik şiddetin sosyo-kültürel bağlamını, dönemin şer’iye sicilleri, mahkeme kayıtları ve toplumsal normlar ışığında değerlendirdi. Kadınların maruz kaldığı şiddeti fiziksel, cinsel ve psikolojik olmak üzere türlere ayırarak, bu şiddet türlerinin toplumsal yapılarla ilişkisini açıkladı.
Kasumović, şer’iye sicillerinden elde edilen verilerin, kadınların sadece pasif mağdurlar olmadığını, bazılarının mahkemelerde hakları için mücadele ettiğini gösterdiğini belirtti.Araştırma bulgularına göre, mağdurlar ve failler farklı sosyal sınıflardan, yaş gruplarından ve dini ile etnik kimliklerden gelmekteydi. Kasumović, İslam hukuku metinlerinde eşe karşı aşağılayıcı konuşmayı dahi yasaklayan fetvaların bulunduğunu ve kötü muamelede bulunan kocaların uyarıldığı örneklerin mevcut olduğunu ifade etti. Ayrıca, faillerin birçok kez suçlarını tekrarlamama ve kefiller aracılığıyla serbest kalabildikleri vakaların incelendiğini aktardı.
Kasumović, 1785–1796 (H. 1200–1210) yıllarında Saraybosna'daki davalarda, erkeklerin eşlerine karşı belirli davranışları yapmama garantisi verdikleri kayıtları tablo halinde paylaştı. Bu kayıtlara göre kocalar, eşlerine sövmeyecek, hakaret etmeyecek ve onları dövmeyeceklerine dair garantiler veriyordu. Tekrarlanmayacağına dair en çok söz verilen davranışlar için kayıtlarda sebb, darb, cevr ü eziyet ifadeleri geçmekteydi. Ayrıca nafaka ve kisve konusunda da erkeklerin çok kez taahhütte bulunduğu anlaşılmaktaydı.
Osmanlı’da kadına yönelik şiddetin yapısının, mahkemelerdeki durumunun ve tarihsel kayıtların tartışıldığı etkinlik, öğrenciler ve sivil toplum temsilcilerinin katılımıyla interaktif bir ortamda gerçekleşti. Tüm katılımcılara ve Prof. Dr. Fahd Kasumović’e teşekkür ederiz.
